Olay yerinde temel, uzlaşmaya dayalı ve koordineli bir müdahale metodolojisinin oluşturulması, kaynakların kullanımını optimize edecek ve cezasızlıkla mücadelede temel bir hedef olan çözülen suçların oranının artmasına kesinlikle yardımcı olacaktır.
Sonuç olarak, suçun soruşturulmasıyla ilgili delillerin toplanmasını engelleyebilecek daha sonraki hatalardan kaçınmak için dikkate alınması önemlidir ve özellikle hem polis hem de adli müdahalenin ilk anları için geçerlidir.
Bilirkişi işlemlerinin son derece bilimsel nitelikte olduğu ve fail ve katılanlar da dahil olmak üzere olay yerinin veya olay yeriyle ilgili somut, fiziksel ve gerçek unsurlar üzerinde gerçekleştirildiği; bu nedenle olay yerinin korunması, muhafazası ve saklanmasının temel öneme sahip olduğu göz ardı edilmemelidir.
Daha sonra olay yeri olarak nitelendirilebilecek olay yerinde engelleyici olarak hareket eden kişilerin, olay yerine ilk ulaşan kişi ve yetkili olarak eylemleriyle ne olduğuna dair gerçeği ortaya koymalarını sağlayacak delilleri muhafaza edebilmeleri için olay yerine erişim ve olay yerinde muameleye ilişkin temel kuralları bilmeleri esastır. Bilgisizlik ya da kasıtsız kötü muamele delillerin yok olmasına yol açabilir.
OLAY YERİ, kriminal bilimsel bir soruşturmaya konu olan bir olayın, niteliğini ve müdahilini belirlemek amacıyla meydana geldiği, orada olanların koşullarını veya özelliklerini ortaya çıkarabilecek unsurların, izlerin ve/veya göstergelerin varlığı ile karakterize edilen fiziksel mekandır; olayın niteliği, koşulları ve özellikleri bir suçun işlendiğinden şüphelenmek için yeterli olduğunda, SUÇUN İŞLENDİĞİ YER olarak adlandırılır.
Suç mahalleri özelliklerine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:
Muhafazalar: Duvarlar, camlar, paneller ve hacimsel olarak çevreleyen ve hava koşullarından ve dış etkilerden koruyan bir çatı ile çevrili muhafazalar.
Örneğin: konutlar; ofisler, alışveriş merkezleri; dans salonları, okullar…
Açık Alanlar: Duvarlar, çitler, çitler, çitler veya başka bir çevreleme sistemi ile çevrili olmayan alanlar. Örneğin: kamu yolları, otoyollar, parklar, meydanlar, vb.
Karma Mekanlar: Bunlar, çevre veya çatı gibi bazı özel konturlara sahip fiziksel alanlardır. Örneğin: otoparklar, benzin istasyonları, avlular, teraslar, vb.
Bulgu: Bulgu, bir suç fiilinin işlenmesinde ve/veya muhtemel faillerinin kimliğinin tespitinde kullanılan ve üretilen herhangi bir nesne, unsur, işaret, iz, emare veya kalıntı olarak anlaşılabilir.
Örneğin, parmak izleri, organik materyaller, silahlar veya suç mahallinde, keşif yerinde veya bağlantılı olarak bulunan herhangi bir eşya. İpuçları, değerlendirilmesine göre delil haline dönüştürülebilir.
Kanıt: Bir şeyi kanıtlamak için sağlanan, genellikle maddi veya somut bir şey şeklindeki kanıt. Bir veya daha fazla ipucundan oluşabilir.
Fiziksel Kanıt: Suç fiilinin özelliklerinin ve/veya muhtemel faillerinin kimliğinin bilinmesini sağlayan organik veya inorganik nitelikteki her türlü araç, parmak izi, işaret, iz, işaret veya kalıntı. Kanıtın niteliğini veya maddi bir göstergeyi içerebilir.
Mobil Kriminalistik Birimi: Cinayet, İntihar ve karmaşıklığı nedeniyle teknik personel ve uzmanların ortak ve koordineli müdahalesini gerektiren diğer olaylarda ilgili maddi delilleri tanımak, bulmak, düzeltmek, ortaya çıkarmak ve/veya ortaya çıkarmak için “Olay Yerine” giden Kriminalistik Biriminden teknisyen ve uzmanlardan oluşan disiplinler arası bir ekip.
“OLAY YERINE INTIKAL EDEN PERSONEL TARAFINDAN YAPILAN ILK MÜDAHALE”
İlk etapta, “Olay Yerine” ulaşan personel, kendi güvenliklerini ve üçüncü tarafların güvenliğini ihmal etmeden, mağdurların varlığını ve bakımını belirlemek, tanıkları tespit etmek ve olası failleri tutuklamak için ilk gözlemi yapacaktır.
Olay yerinde mağdurlar varsa, harekete geçen personel tıbbi yardıma öncelik vermelidir. Aynı şekilde, soruşturulan suçun faillerinin bulunması halinde, her ülkede yürürlükte olan usule ilişkin düzenlemelere uygun olarak hareket edilmelidir.
Soruşturmayı yürüten personel, yürürlükteki usul düzenlemeleri çerçevesinde, olayın görgü tanıklarına ulaşmaya çalışmalı, böylece onların ifadeleri doğrultusunda ve gerekirse soruşturmanın ilerleyişinde en iyi performansı ve verimliliği sağlamak için olayla ilgili referanslar sunabilmelidir.
Aynı şekilde, soruşturma personeli, sahada bulunan delilleri kirletebilecek, taşıyabilecek ve/veya yok edebilecek meraklı izleyiciler, yoldan geçenler, hayvanlar veya araçlar tarafından sahaya yaklaşılmasını veya işgal edilmesini önlemek için derhal geniş bir güvenlik ve dışlama çevresi oluşturmalıdır.
Bu sınırlandırma için bant, çit, kamu görevlileri ve/veya diğer faydalı unsurlar bu amaçla kullanılacaktır.
Bu bölümün amaçları doğrultusunda, soruşturma personeli en başından itibaren adli tıp görevlisinin olay yerine gidiş ve gelişte aynı güzergahı kullanmasını sağlamalıdır. Olay yerinde kullanılan kişisel eşyalar ya da tek kullanımlık eşyalar geride bırakılmamalıdır.
Aynı şekilde, soruşturmayı yürüten personel de yaşananları derhal yetkili adli makamlara ve/veya savcılık makamlarına bildirmelidir.
Olay Yeri Fotoğrafçılığı
Olay yeri fotoğrafçılığı, adli bilimcinin ve olay yeri inceleme uzmanının olay yerini belgelemesine ve bulguları bir hakim veya jüri önünde sunabilmesine olanak tanır. Olay yerindeki fiziksel kanıtlar, dalga boyu ayarlanabilir ışık kaynakları kullanılarak keşfedilir. İz kanıtlar, parmak izleri, vücut sıvıları ve diğer kanıt türleri ultraviyole (UV) ile kızılötesi (IR) spektrum arasında değişen ışık kaynakları kullanılarak keşfedilebilir. Fotoğrafçı aynı ışık kaynağını kullanarak bu kanıtların görüntülerini başarılı bir şekilde yakalayabilmelidir. Alternatif ışık kaynakları kullanarak verimli bir görüntü elde etmek için fotoğrafçının ortamı, ışığı ve bu ışığın kamerayla uyumluluğunu anlaması gerekir.
Olay yerinin fotoğraflanması, araştırmacılara ve yargıçlara olay yeri bozulduktan sonra ya da aradan belli bir süre geçtikten sonra olay yeri hakkında fikir vermesi açısından da önemlidir.
İlk olay yeri büyük bir dikkatle fotoğraflanmalı ve videoya kaydedilmelidir. Video kaydı olay yeri girişinden başlamalı, öncelikle; tarih, saat, hava sıcaklığı, konum, bina numarası, kat sayısı, daire numarası, dairedeki oda sayısı vb. varsa veya dış çevrede görülen kilit noktalar, arabalar, dükkanlar, banklar vb. tarif edilmelidir.
Aynı zamanda olay yerinin geniş açılı bir fotoğrafının çekilmesi de önemlidir. Bir referans noktası oluşturularak, keşifler bu bakış açısından, önce uzaktan, sonra orta noktadan ve son olarak da yakından fotoğraflanmalı, ardından da sayısal tanımlama yapılmalıdır.
Bulgular numaralandırıldıktan sonra da aynı işlemlerin yapılması gerekmektedir. Referans noktasından, buluntu uzaktan, orta mesafeden ve yakından fotoğraflanmalıdır. Buluntunun yakın çekim, 1:1 ölçekli fotoğrafının çekilmesi gerekmektedir.
Video ve fotoğrafların dikkatlice çekilmesi, olayın aydınlatılmasında çok önemlidir. Olay yerinin belgelenmesi sadece gözden kaçabilecek kanıtların incelenmesine yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda yıllar sonra bile olayın hatırlanması için değerli bir kaynak görevi görür.
Adli ışıklar, özellikle UV, VIS ve IR ışıkları altında parlayan biyolojik sıvılar olmak üzere kanıtları yakalamak için kullanılır. Tipik olarak, bir araştırmacı ışığı tutarken diğeri fotoğraf çeker ve bu da olay yeri ekibi için önemli ölçüde zaman kaybına yol açar.
“GÖZ MUAYENESI”
Uzman ekiplerin müdahalesinden önce, eğitimli teknik personel olay yerinde kapsamlı bir görsel inceleme yapmalıdır. Bu, suç eyleminin gerçekleşmiş olabileceği fiziksel alanın dikkatlice incelenmesini, şiddet belirtilerini, bölgedeki düzensizliği, faillerin giriş ve çıkış noktalarını, suçta kullanılması muhtemel araçları ve olayla ilgili her türlü fiziksel kanıtı tespit etmek için tüm duyuların kullanılmasını içerir.
Uzman teknik personel, olayın açık, kapalı veya karma bir ortamda gerçekleşmiş olmasına bağlı olarak, olayın koşullarına en uygun gözlem yöntemini kullanacaktır. Kapalı bir olay yeri söz konusu olduğunda, gözlem her bir odanın zemin, tavan veya duvar gibi bölgelere veya bölümlere ayrılmasından oluşacaktır ve gözlem zeminden başlamalıdır. İnceleme, incelenmemiş alanlardan kaçınarak soldan sağa doğru kapsamlı bir görsel tarama ile gerçekleştirilecektir.
Olay yerinin detaylı bir incelemesi:
İpuçlarını araştırmak için kullanılan metodik, sistematik ve mantıklı bir süreçtir. Uzmanlar tarafından yürütülür.
Olay yerinin titiz ve kapsamlı bir şekilde gözlemlenmesinden oluşur.
Açık veya karma konumlarda, uzman teknik personel mevcut personel sayısına göre “ızgara”, “şeritler halinde” ve/veya “spiral” yöntemini kullanarak titizliği gerçekleştirmelidir.
Izgara yöntemi, fiziksel alanı eşit ve simetrik sektörlere bölerek her birinin ayrı ayrı ve ardışık olarak gözlemlenmesini içerir.
Şeritleme yöntemi, fiziksel alanın bireysel “tarama” (kademeli tanımlayıcı ilerleme) gözlemiyle incelenmesi gereken eşit ve bitişik dikdörtgenlere bölünmesinden oluşur.
Spiral yöntemi, sahnenin merkezinden dışa doğru başlatılan dairesel bir “tarama” gözleminden oluşur ve bunun tersi de geçerlidir.
Göz Muayenesi Türleri: Mekanın fiziksel özelliklerine göre farklı yöntemler uygulanarak organize, titiz ve metodik bir şekilde (genelden özele doğru) gerçekleştirilir.
Görsel inceleme yapıldıktan sonra, soruşturma personeli, Ceza Dairesinin uzman personeli tarafından verilen talimatları izleyerek, en acil işlemleri tamamlaması gereken adli görevlinin geçeceği bir “dolaşım koridoru” oluşturacaktır.
Bu “koridor” oluşturulduktan sonra, soruşturma personeli “olay yerine” yalnızca o alanda yürütülecek işlemlerle doğrudan ilgili kişilerin erişimine izin verecek ve böylece bu kişilerin ilgili uzman kanıtlarını taşımalarını, değiştirmelerini, kirletmelerini veya silmelerini önleyecektir.
İnceleme personeli bu görsel inceleme sırasında gözlemlenenlerin yanı sıra acil durum polisi ve/veya tıbbi müdahaleden kaynaklanan olay yeri ve malzemelerdeki her türlü değişiklik veya modifikasyonu da kaydedecektir. Aynı şekilde, olay yerinin özelliklerine ve gerçekliğine göre mevcut olması gereken ve yerde eksik olan unsurların yokluğunu da not edeceklerdir (örneğin, bir mağazanın kasa bölümünde eksik bir yazar kasa).
Soruşturma personeli, gereklilik veya aciliyet nedenleriyle ilgili maddi delillere dokunduğunda, yerini değiştirdiğinde veya aktardığında, ilgili uzman teknik personeli zamanında bilgilendirmeli ve konumu, delilin bulunduğu orijinal durumu ve aktarımı için uygulanan yöntemi ayrıntılı bir şekilde belirtmelidir.
Açık veya karışık alanlarda, soruşturma personeli delilleri değiştirebilecek, yok edebilecek veya kirletebilecek olumsuz iklim koşullarından korumalı ve bu amaçla kullanılan yöntemleri teknik ve bilimsel personele açıklamalıdır.
YERİN ONARILMASI
Suç teşkil ettiği iddia edilen bir eylemle ilgili olarak bir yerin genel ve spesifik özelliklerini kaydeden tekniklerin uygulanması.
Konumu “düzeltmek” için teknikler:
- Yazılı tanımlama (Yazılı tanımlama, örneğin Belgesel Kayıtlar). Krokiler ve planimetri (uzmanlar tarafından çizilmelidir).
- Fotoğraf ve Film Stabilizasyonu.
OLAY YERİ GÜVENLİĞİ VE TANIMLAMA
Ardından, güvenlik ve dışlama çemberi içinde, soruşturma personeli olay yerini güvence altına almaya ve sınırlandırmaya devam edecektir.
İlk sınır belirleme: soruşturmayı yürüten personel, olayın özelliklerine uygun olarak, sadece kendilerine yardımcı olmak üzere görevlendirilen personelin ve/veya gerekli uzmanların girebileceği olay yeri çevresini belirleyecektir. En kritik olan bu ilk çevrenin mümkün olan en kısa sürede oluşturulması gerektiği ve soruşturmanın gizliliğini korumak ve kanıtların, cesetlerin ve/veya kayıpların açığa çıkmasını önlemek için tüm uygun araçların kullanılmasını içereceği akılda tutulmalıdır.
İkinci sınır belirleme: soruşturma personeli, kendi komutası altındaki personelin, adli makamların ve soruşturmaya doğrudan dahil olan, orada gerçekleşen operasyonlarda kendilerine yardımcı olmak üzere görevlendirilen, ancak o sırada özel bir işle ya da söz konusu unsurların güvenliğini sağlamakla meşgul olmayacak diğer ajanların bulunduğu alanı çevreleyen, bir öncekinden daha büyük boyutta ikinci bir sınır belirleme işlemi gerçekleştirecektir.
Üçüncü kısıtlama: Yürütülecek faaliyetleri engellememek için, araştırma personeli, farklı medyayı, meraklı insanları ve genel halkı uzak tutma amacına sahip olacak üçüncü ve son bir sınırlama uygulayacaktır.
Bu “sınırlamaların” kapsamı, sahada yürütülen soruşturma prosedürlerinden kaynaklanan yeni gelişmeler ve/veya Kriminalistik Biriminin uzman adli tıp personeli tarafından sağlanan yeni ipuçları doğrultusunda soruşturma personeli tarafından değiştirilebilir.