TOUCH DNA SERİSİ II
Adli bilimler alanında kullanılan Touch DNA teknolojisi, özellikle son yıllarda sık başvurulan yöntemler arasında ilk sırada yer almaktadır. Gelişmiş ve oldukça hassas analiz ve inceleme teknolojisine sahip bu yöntem, uzmanlar açısından dikkatli bir kullanım prosedürünü gündeme getirmektedir. Bu prosedür sayesinde, yanlış sonuçlardan kaçınılması hedeflenmektedir.
Şekil 1.
Touch DNA'nın Avantajları
Touch DNA teknolojisi sayesinde, eser miktarda DNA örneğinden bile önemli vakalarda çözüme ulaşılabilir. Örnekler, az miktarda, degrede hatta uzun süre beklemiş olarak incelemeye gönderilebilir. Bu örneklerden de Touch DNA profili elde etmek mümkündür. Elde edilen örneklerden, analiz edilen Touch DNA ile genellikle STR (Short Tandem Repeat) tiplemesi uygulanarak hem kolay hem de ucuz maliyetli bir profil karşılaştırılması yapılabilir.
Şekil 2.
Touch DNA Analizinin Sınırlamaları
Touch DNA örneklerinin analiz yöntemleri hassas bir prosedüre sahiptir. Bu nedenle uzmanlar, DNA analizi sırasında uygun Kişisel Koruyucu Ekipman (KKD) (PPE (Personal Protective Equipment (PPE)) giymiş bile olsa kontaminasyon riski olabilir. Meydana gelen bu risk sonucu analiz edilen örnekler yanlış sonuçlar verebilir. Hassas bir analiz ve tespit yöntemine sahip olması nedeniyle, olay yeri incelemesi sırasında uzmanları da kapsayan bir ön çalışma yapılmasına ihtiyaç vardır. Tüm çalışan adli uzmanlardan, hatta şüpheli ile son temas eden kişilerden bile mukayese için DNA örneği alınması önerilmektedir. Alınan bu örneklerle söz konusu kişiler elimine edilerek geriye kalan profilden şüphelinin kimliği kolay bir şekilde tespit edilebilir.
Uzmanlar, analiz ettikleri örneklerde yabancı bir DNA profiline rastlayabilir. Örneğin, bir touch DNA örneğinden alınan yabancı bir erkek profili, bir kadın mağdura ait delillerden de elde edilebilir. Ya da Erkek DNA profili, söz konusu şüpheliyle eşleşmiyorsa, araştırmacının bunun davayla ilgisini tekrar gözden geçirmesi gerekir. Şaşırtıcı da olsa bazen, yabancı profil gerçek faili, asıl şüpheli ise masum olabilir.
Şekil 3.
Touch DNA Örnekleri Nasıl Kontamine Olur?
Çok çeşitli sebepten kaynaklanan kontaminasyon gerçekleşebilir. Örneğin; olay yeri personelinden, ilk müdahale ekiplerinden, laboratuvar çalışanlarından veya parmak izi tozu fırçaları gibi olay yeri ekipmanından tesadüfi bir aktarımla transfer olabilir. Bunlar, soruşturmayı ilerletmek için kolluk kuvvetlerinin değerlendirmesi ve ele alması gereken olasılıklardır.
Şekil 4.
Touch DNA teknolojisi, suç soruşturmasında potansiyel bir kullanım alanına sahiptir. Ancak, mahkemeye sunulurken Touch DNA teknolojisinin aşağıdaki sınırlamaları dikkate alınmalıdır.
1.Hedef yüzeyde bulunan kontaminantların neden olduğu Touch DNA kontaminasyonu riski olabilir.
2.DNA'nın hedef yüzeye transferi; yalnızca kapsamlı olay yeri incelemesi ve vaka araştırması ile tanımlanabilen ikincil ve daha fazla transfer nedeniyle olabilir.
3.Touch DNA karışımlarının yorumlanması esnasında zorluklar yaşanabilir. Olayla ilgili daha fazla delil elde edilmesine ihtiyaç olabilir.
4.Touch DNA analizi teknolojisi için finansal kısıtlamalar da dikkate alınmalıdır. İnceleme yapan kurumlarda, ekonomik olarak birden fazla analiz için yeterli bütçe olmayabilir.
5.Touch DNA örneklerinin analizleri sonucunda elde edilen profiller, CODIS veri tabanında olan profillerle karşılaştırılması için yeterli lokus sayısına sahip olmayabilir.
Bu sınırlamalar dikkate alınarsa, gereken önlemler alındığında, kullanılan touch DNA analizi sayesinde birçok ceza davası çözüme ulaşabilir.
Masumiyet Projesi
Masumiyet Projesi kısaca; masumiyetlerini kanıtlamak için mahkûmiyet sonrası DNA testi isteyen kişileri temsil eder. 1989'dan beri Amerika Birleşik Devletleri'nde 342 masum insan DNA testiyle aklanmıştır.
Şekil 5.
Masumiyet Projesi; masumları serbest bırakmak, yanlış mahkumiyetleri önlemek ve herkes için adil, şefkatli ve eşitlikçi adalet sistemleri oluşturmak için çalışır. 1992'de Yeshiva Üniversitesi'ndeki Benjamin N. Cardozo Hukuk Fakültesinde Barry C. Scheck ve Peter J. Neufeld tarafından kurulan; bağımsız ve bir kâr amacı gütmeyen organizasyon kuruluşudur. Çalışmalar bilim odaklı bir temele dayanmaktadır.
Kuruluşundan bu yana, Masumiyet Projesi yanlış mahkumiyetleri kanıtlamak için DNA ve diğer bilimsel gelişmeleri kullanmıştır. 2021yılı itibariyle, 3.600 yıldan fazla hapis cezası almış 300'den fazla kişinin serbest bırakılmasına veya aklanmasına yardımcı olmuştur. Bu durum masumiyet projesinin bilimsel bir temele dayandırılan faaliyetleri sayesinde birçok federal yasada bir reform etkisi yaratmıştır.
Touch DNA ile Çözülmüş Ünlü Vakalar
Touch DNA teknolojisi kullanılarak geçmişte çözülemeyen bazı önemli vakalar çözüme ulaşmıştır. Touch DNA ile yanlış analiz veya eksik deliller yüzünden hüküm giyen birçok masum insan serbest bırakılmıştır. Suçluyu belirlemek için birçok dosya yeniden inceleme şansı bulmuştur. Touch DNA'nın önemli bir rol oynadığı bazı vaka örnekleri;
Şekil 6. (https://tinyurl.com/2p9ck73a)
Kafatası kaya parçası ile ezilerek öldürülen Beslanowitc, cinayetten sonraki sabah nehir kenarında, bir çiftlik sahibi ve oğlu tarafından bulundu. Genç bir kadının çıplak cesedini bulan çiftlik sahibi hemen polisi arayarak durumu ihbar etti.
Şekil 7. (https://tinyurl.com/2p96ae7h)
Polis, cesedin çevresinde bulunan ve cinayet silahı olabileceğinden şüphelenilen kanlı bir kaya parçası ve bir kayanın üzerine düzgünce katlanmış bir çift çorap buldu. Çoraplar ve kanlı kaya parçaları dışında olay yerinde fiziksel veya adli başka bir delil bulunamadı. Adli bilimciler, olay yerinde bulunan granit kayalar üzerinde touch DNA analizi yaparak tam bir DNA profili elde etmeyi başardılar. Müfettişler bu DNA profilini CODIS aracılığıyla tatil beldesinde çalışan otobüs şöförü Joseph Michael Simpson ile eşleştiğini buldu.
Çifte Cinayet Davası: Alan Grna ve annesi Julianna
Alan Grna ve annesi Julianna Grna, yatak odalarında öldürülmüş olarak bulundu. Polis, ikisinin de kafalarına künt bir cisimle, muhtemelen çekiçle birden fazla darbe aldıklarını ifade etti.
Şekil 8. (https://tinyurl.com/ycknpskh)
Olayı çok ilginç bir detay aydınlatacaktı. Cinayet sonrası temizlenme ihtiyacı hisseden katil, banyoyu kullanmak gibi bir hata yaparak ellerini yıkamış ve peçeteyle kurulamıştı. Onun bu hatası sonucu temas ettiği bölgeden, kimliğine ulaşmak için geride izler kalmıştı. Uzmanlar tarafından tespit edilen kan lekeleri ile birlikte olay yerinde bulunan tuvalet kâğıdı rulosu bulundu. Tuvalet kağıdı rulosu üzerinde bulunan touch DNA; bu vakadaki gizemi çözüme ulaştırdı. Analiz sonucu, 3 erkek profil elde edildi ve bu profillerden biri Johnnie Cook’a aitti.
Şekil 9. (https://tinyurl.com/2p8vu5ds)
Brianna Denison Kaçırma ve Cinayet Davası
Şekil 10. (https://tinyurl.com/yckrdy2v)
Brianna Zunino Denison, 20 Ocak 2008'de Reno Nevada'daki bir arkadaşının evinden kaçırılan Kaliforniya'dan bir üniversite öğrencisiydi. Cesedi 15 Şubat 2008'de cinsel saldırıya uğrayıp öldürüldükten sonra Reno iş parkının yakınındaki bir tarlada bulundu. Brianna öldüğünde 20 yaşındaydı.
Şekil 11. (https://tinyurl.com/yznn5p3v)
Kaçırıldığında kaldığı arkadaşının evinde bulunan kapı kolundan ve iç çamaşırından alınan örneklerden touch DNA incelemesi yapıldı. Ama herhangi bir sonuca varılamadı.
Olaydan bir süre sonra tesadüfen yapılan isimsiz bir ihbarla birlikte soruşturma yeniden şekillendirildi. Yapılan incelemeler sonucunda, Brianna’nın cinayetinden elde edilen örneklerden, daha önce işlenmiş iki cinsel saldırı vakasından elde edilen DNA arasında bir bağlantı keşfedildi. Her iki delil üzerinde, aynı kişiye ait olduğu düşünülen bir DNA profili elde edildi. Analiz edilen DNA profili; James Biela ile eşleşti. 25 Kasım 2008'de 27 yaşındaki James Michael Biela tutuklandı.
Peggy Hettrick Cinayeti ve Tim Masters Vakası
Şekil 12. (https://tinyurl.com/my3ar86m)
Tim Masters, Peggy Hettrick cinayetinden hüküm giymiş ve 1999'da ömür boyu hapis cezasına çarptırılmıştı. Ancak, 2007'de Tim Masters'ın mahkumiyeti hakkında şüpheler ortaya çıkmıştı. Richard ve Selma Eikelenboom'dan oluşan Hollandalı adli tıp ekibi, Peggy Hettrick'in cinayeti sırasında giydiği kıyafetleri; Touch DNA adı verilen yeni teknikle yeniden analiz etti ve bir sonuca ulaştı.
Şekil 13. (https://tinyurl.com/35zatpfb)
Peggy Hettrick'in giysilerinden alınan DNA, Tim Masters’dan alınan profille eşleşmedi. Touch DNA teknolojisi, Tim Masters'ın masum olduğunu kanıtlamaya yardımcı oldu.
David Camm'in Vakası
Şekil 14. (https://tinyurl.com/4avk22fp)
David Camm, ailesini öldürmekle suçlandı. Touch DNA analizi teknolojisi sayesinde üçüncü duruşmasında serbest bırakıldı. Karısının tırnak aralarından alınan örneklerden, touch DNA analizi yapıldı. Bu analiz sonucunda bir profil ile eşleşme bulundu. Profil, karısının katili Charles Boney'nin profiliydi. Touch DNA kanıtı, David Camm'in beraat etmesine yardımcı oldu.
Şekil 15. (https://tinyurl.com/5n88d5c4)
JonBenet Ramsey Örneği
Şekil 16. (https://tinyurl.com/bdheed8r)
26 Aralık 1996 sabahın erken saatlerinde John ve Patsy Ramsey, altı yaşındaki kızları JonBenét Ramsey'i Boulder, Colorado'daki evlerinde yatağından kayıp olarak buldular. Patsy ve John, bir yolculuğa hazırlanmak için erkenden uyanmışlardı ki, Patsy merdivenlerde kızlarının sağ salim dönüşü için 118.000 dolar talep eden bir fidye notu buldu. Kıyafetler üzerinden elde edilen örneklerden touch DNA analizi sonucunda elde edilen profile dayanarak yeniden dava açılmış ve incelenmesi istenmiştir. Fakat elde edilen örnekler üzerinde yapılan incelemeler sonucu çıkarılan profilden, herhangi bir eşleşme bulunamamıştır. JonBenét Ramsey davası hala çözülememiştir.
