Primatlardan ve diğer memelilerden birçok özelliğimizle ayrılıyoruz ve bu özelliklerden biri de ellerimiz ve onları nasıl kullandığımız, tarihimizdeki yeri ve çevremizle etkileşimimizdeki yeri, her gün etrafımızdaki nesnelere dokunuyoruz, bilgisayarlarımızın klavyelerine, bardaklara, bardaklara, kapı kollarına, her gece mutfağa gittiğimizde açtığımız buzdolabının kapağına. Bir şeye her dokunduğumuzda arkamızda bir iz bırakırız, bu iz her bireye özgü bir imzadır, “parmak izimizdir”.
Her insanın farklı parmak izleri vardır, aynı DNA’yı paylaşan tek yumurta ikizlerinin bile farklı parmak izleri vardır, parmak izlerinin benzersiz doğası, onları biyometrik güvenlikten, telefonlarımızın kilidini açmaya, evlerimizin kilidini açmaya, kitlesel felaket kimlik tespitlerine, arka plan kontrollerine, john doe veya jane doe kimlik tespitlerine, sabıka kaydı takibine kadar birçok alanda kullanmamızı sağlar ve tahmin edebileceğiniz gibi ceza soruşturmalarında çok önemli bir rol oynarlar. Parmak izi analizi yüz yılı aşkın bir süredir varlığını sürdürmektedir ve halen kolluk kuvvetleri ve adli bilimciler için son derece faydalı bir araç olmaya devam etmektedir ve teknolojinin ilerlemesi her geçen gün daha iyi kullanılmasını sağlamaktadır.
Parmak izleri şu alanlarda kullanılabilir;
- Biyometrik Güvenlik (Kapıların, Bilgisayarların, Telefonların, Güvenli sistemlerin ve Alanların kilidini açmak için)
- Mağdur kimlik tespiti (Afet mağdurları, Bilinmeyen ölüler, Kayıp kişiler)
- Geçmiş kontrolleri (Devlet başvuruları, Güvenlik izni, Silah izinleri)
- Cinayet Vakaları (Failin parmak izleri cinayet silahında veya olay yeri çevresinde ya da kurbanın vücudunda olabilir)
- Soygun Vakaları (Faillerin parmak izleri banknotlar üzerinde bulunabilir)
- Saldırı vakaları (Fail, mağdurun cildinde parmak izi bırakmış olabilir)
İlk Parmak İzi/El İzi analizi keşifleri Qin Hanedanlığı (M.Ö. 221-206) kayıtlarına kadar uzanmaktadır, kayıtlar hırsızlık soruşturmalarında el izlerinin kanıt olarak kullanılmasıyla ilgili ayrıntıları içermektedir, sürtünme sırtı izleri olan kil mühürler hem Qin Hanedanlığı hem de Han Hanedanlığı tarafından kullanılmıştır. 14. yüzyıla ait Farsça bir kitap olan “Jaamehol-Tawarikh “te, insanların parmak izlerinden kimliklerinin tespit edilmesine ilişkin yorumlara rastlanmaktadır, ancak19. yüzyılın sonlarına kadar parmak izi analizi etkin bir şekilde kullanılmamıştır. 1883 yılında yazılan Mark Twain’in “Life on the Mississippi” adlı kitabında da parmak izi delilinin kullanımına rastlanmaktadır. Adli fotoğrafçılığın babası olan Alphonse Bertillon, öncelikle antropometriyi bir kimlik belirleme yöntemi olarak kullanmış, ancak daha sonra parmak izi kanıtlarını da kullanmaya başlamıştır, ancak 1888’de Sir Francis Galton tarafından bulunan Galton Kalıplarının keşfine kadar parmak izleri etkin bir şekilde kullanılmamıştır.
1891 yılında Arjantinli bir polis memuru olan Juan Vucetich, Galton desen türlerine dayanan ilk parmak izi dosyalarını oluşturmaya başlamış ve bunları Bertillon sistemine dahil etmiştir.
Buenos Aires, Arjantin’de 1892’de Polis müfettişi Eduardo Alvarez parmak izlerini kullanarak ilk suçlu kimlik tespitini yaptı. Alvarez, oğullarını öldüren ve ardından suçu başka bir kişinin üzerine atmak için kendi boğazını kesen bir kadının kimliğini tespit edebildi. Kadının kanlı parmak izi bir kapı direğine bırakılarak kimliği kanıtlandı. Parmak izi analizinin büyük tarihi bu olayla başladı ve parmak izlerinin tespit edilmesi, tanımlanması ve değerlendirilmesinde yeni keşiflere ve yeni yöntemlere yol açtı. Parmak izi analizi ve korunmasının tarihi MÖ 200’lerde Qin Hanedanlığı’nda kil kalıplarla başladı ve şu anda Hindistan’da AADHAAR projesi olarak adlandırılan en büyük dijital parmak izi veritabanına sahibiz.
Parmak izleri, el, avuç içi, ayak ve ayak parmaklarındaki çıkıntı ve oluklardan oluşan benzersiz desenlerdir, ancak avuç içi, ayak ve ayak parmaklarından alınan izler kimlik tespiti amacıyla daha az kullanılmaktadır. Bir parmak bir yüzeye bastırıldığında elde ettiğimiz parmak izi deseni, o parmaktaki sürtünme çıkıntılarıdır, üç farklı çıkıntı deseni vardır, İlmekler, Whorls ve Kemerler.
Döngüler
Kendi üzerine kıvrılan bir ilmek şeklindeki bu baskılar, radyal ilmekler (başparmağa işaret eden) ve ulnar ilmekler (serçe parmağa işaret eden) olarak ikiye ayrılır ve tüm desen türlerinin yaklaşık yüzde 60’ını oluşturan en yaygın desen türüdür.
Whorls
Bir girdap ya da salyangoz kabuğu gibi spiral bir desen için bu izler, dört farklı Whorls grubu mevcuttur, Plain (Eşmerkezli daireler) Central Pocket Loop (Ucunda bir whorl olan döngü), Double Loop (S şeklinde bir desen oluşturan iki döngü), Accidental Loop (Düzensiz şekilli Whorls) bu desen parmak izi desenlerinin yaklaşık yüzde 35’ini oluşturur.
Kemerler
Bu izler düz ve kıvrımlı kemerlerden oluşan dalga benzeri bir desene sahiptir, kıvrımlı kemerler düz kemerlerin üzerindedir ve düz kemerlere göre daha keskin bir noktaya sahiptir. Her Parmak İzi benzersizdir (aynı parmak izini paylaşan iki kişi bulunmamıştır, buna tek yumurta ikizleri de dahildir) ve kalıcıdır; kalıcılıktan kastımız, bir kişinin parmaklarına ne olursa olsun, bir kişi nasıl büyürse büyüsün, parmak izi çok derin bir yara olmadığı sürece asla değişmeyecektir, bu da o kişinin parmak izini kendi başına benzersiz kılar.
Bahsettiğimiz genel desen tipleri (Döngüler, Kıvrımlar ve Kemerler) sadece ilk inceleme için kullanılır, ancak gerçek kanıt ya da gerçek değerlendirme “Minutiae” tarafından yapılır, parmak izi analisti doğru desen tiplerine (eşleşen desen tipleri) sahip parmak izlerini seçer ve bu parmak izlerini yan yana karşılaştırır, yeterince ilişkili ayrıntı ile parmak izlerinin eşleştiğine karar verilir.
Adli bilimciler, faili meçhul davalardan toplanan delilleri asla yok etmezler, toplanan parmak izleri bir veri tabanında saklanır, şimdiye kadar tahmin ettiğiniz gibi, parmak izleri, karşılaştırmak için bir neden olduğunda çözülmemiş suçlarda ve faili meçhul davalarda kullanılabilir, çözülmemiş bir suçtan alınan parmak izleri rutin bir veri tabanı araması sırasında bir eşleşme olarak ortaya çıkabilir ve bazen bu bilinmeyen parmak izleri birden fazla suçu birbirine bağlayabilir.
Parmak izlerini nasıl tespit eder, bulur ve toplarız?
Şimdiye kadar parmak izlerinin tarihi ve kullanımından bahsedildi, şimdi ise parmak izlerinin en ilgi çekici kısmına geldik, parmak izlerinin tespiti ve toplanması ve teknolojinin ilerlemesi bize parmak izlerinin tespiti konusunda inanılmaz araçlar sağladı.
Bir olay yerinde iki ana tip parmak izi vardır: Patent (Görünür) ve Latent (görünmez) parmak izleri Patent parmak izleri balmumu, boya, kan, mürekkep, kalafat, sabun, kir, çamur gibi yumuşak yüzeylerde bulunan parmak izleridir. Patent parmak izleri çok basit bir yöntemle toplanır: Fotoğraflama. Gizli parmak izleri ise parlak, pürüzsüz, mat, pürüzlü, gözenekli ve gözeneksiz yüzeyler gibi çok çeşitli yüzeylerde bulunabilir. Gizli parmak izleri vücudun kendi salgılarının diğer yüzeylerde birikmesiyle oluşur ve “doğru yöntemle” kolayca bulunabilir, doğru yöntem derken sadece parmak izi tozlarından ya da kimyasal yöntemlerden bahsetmiyorum çünkü teknolojinin ve adli bilimin ilerlemesiyle birlikte artık bu gizli parmak izi delillerinin bazılarından DNA elde edebiliyoruz.
Gizli parmak izlerinin tespiti ve toplanması için kullanılan en yaygın yöntemlerden biri, yüzeyin özel bir parmak izi tozuyla tozlanması, fotoğrafının çekilmesi ve bir yapışkan bantla kaldırılarak muhafaza edilmesi için bir asansör kartına uygulanmasıydı. Bu iyi bir yöntem gibi görünebilir ancak parmak izi tozları kanıtları kolayca kirletebilir ve daha sonraki araştırmaları tamamen mahvedebilir, siyano-akrilat (süper yapıştırıcı) kullanmak gibi bazı kimyasal yöntemler vardır ancak bu da önemli kanıtları yok edebilir.
Alternatif ışık kaynaklarının kullanımı soruşturmalar için giderek daha yaygın hale gelmektedir ve doğru dalga boyu değerlerine ve doğru dalga boyu spektrumuna sahip doğru ekipmanla parmak izlerinin tespiti giderek daha kolay hale gelmektedir. Kullanım kolaylığı, küçük form faktörü ve hem aydınlatma hem de görüntüleme ekipmanının kalitesi düzgün bir parmak izi incelemesi için gereklidir. Kullandığınız ışık kaynağı ve filtre sistemi sürekli fiziksel değişim gerektiriyorsa, devasa boyutlardaysa ve olay yerine bavulla taşımanız gerekiyorsa, düşündüğünüz kadar kullanışlı olmayacak ve olay yerinde gereksiz dikkat dağınıklığına neden olarak incelemeyi oldukça zorlaştıracaktır. Kullandığınız kamera multispektral fotoğrafçılık için yeterince özel değilse veya yüksek çözünürlüklü değilse ve *RAW formatında görüntü çekmiyorsa, toplanan deliller olayda işe yaramaz hale gelebilir. Elbette, parmak izi olabilecek nesneler laboratuvara taşınabilir, ancak bu sadece değerli kanıtları yok edecektir. Piyasada ForenScope Forensic Multispectral Tablet, ForenScope Contactless Parmak İzi, ForenScope 4K Mobile gibi küçük form faktörlü, kullanımı kolay, en iyi aydınlatma ve görüntüleme özelliklerine sahip cihazlar bulunmaktadır.
Gözenekli yüzeylerde kimyasal geliştiriciler kullanılabilir, bu kimyasallardan biri Ninhidrin’dir. Ninhidrin parmak izlerinin mor renk almasına neden olur ve çıplak gözle görülebilir hale getirir, ancak bu süreçte DNA kanıtlarını ve mürekkep ve yazı gibi bazı iz kanıtlarını yok eder. Kimyasal geliştirme yöntemleri parmak izi tozu gibidir, soruşturmacının olay yerinde daha fazla kanıt ve bilgi ortaya çıkarmak için diğer teknikleri uygulama kapasitesini azaltır, bu nedenle tüm tahribatsız incelemeler kimyasalların kullanımından önce gerçekleştirilir.
Analiz süreci, parmak izi delillerinin tespiti ve toplanmasından sonra başlar, analiz süreci ACE-V (Analiz, Karşılaştırma, Değerlendirme ve Doğrulama) olarak adlandırılır ve her parmak izi üzerinde bir karara varmak için dört aşamalı bir süreçtir.