Cinsel şiddet, rızası olmayan veya rızası geçerli olmayan bir kişiye karşı gerçekleştirilen her türlü cinsel içerikli eylem olarak tanımlanmaktadır; bu eylem tamamlanmış veya girişim aşamasında kalmış olabilir. Vulva, anüs veya oral bölgeye penisin girmesi; penis, vulva veya anüs ile oral temas; bir el, parmak veya nesnenin anal veya vajinal penetrasyonu; cinsel organ, anüs, kasık, göğüsler, iç uyluklar veya kalçalara doğrudan veya giysi yoluyla kasıtlı temas; gizli izleme veya görüntüleme dahil olmak üzere her türlü cinsel içerik ve sözlü veya davranışsal temas içermeyen cinsel taciz de cinsel şiddet olarak kabul edilir.
Bir davranışın cinsel şiddet olarak tanımlanabilmesi için cinsel içerik taşıması, hedef alınan kişinin bu davranışa rıza göstermemesi ya da yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, zeka geriliği gibi nedenlerle rızanın geçerli olmaması ve bireyin vücut dokunulmazlığını ya da mahremiyetini ihlal etmesi gerekmektedir.
Toplumdan topluma ve bölgeden bölgeye farklılık göstermekle birlikte, cinsel saldırı için risk faktörleri arasında kadın cinsiyeti, yaş, cinsel saldırı geçmişi, ekonomik yetersizlik, alkol ve uyuşturucu kullanımı, birden fazla cinsel partnere sahip olma, seks işçiliği ve bağlantılı işlerde çalışma, savaş ve göç ortamları, parçalanmış aile yapısı gibi faktörler yer almaktadır.
Cinsel suç mağdurlarının değerlendirilmesi, adli tıp uzmanlarının, laboratuvar ekipmanlarının ve disiplinler arası işbirliğinin bulunduğu cinsel saldırı kliniklerinde yapılmalıdır.
Cinsel saldırı vakalarının değerlendirme aşamaları şunlardır;
- Potansiyel ilk yardım ihtiyacı ve hayati riskler için yaşamsal belirtilerin kontrol edilmesi
- Bilgilendirilmiş onay
- Tıbbi öykü alma
- Fiziksel muayene
- Ano-genital muayene
- Fotoğraf dokümantasyonu, Multispektral Görüntüleme cihazları ve Kolposkopi ile değerlendirme
- Numune alma ve laboratuvar incelemeleri
- Konsültasyon
- Psikolojik değerlendirme ve destek,
- Gebelik değerlendirmesi ve önleme
- Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların değerlendirilmesi, tedavisi ve önlenmesi
- Adli tıbbi değerlendirme ve adli raporlama
- Sosyal destek, rehabilitasyon ve koruma önlemleri
Tıbbi kurumlara bildirilen akut cinsel saldırı durumlarında, çeşitli şiddetlerde travmatik lezyonlar görülebilir. Bu lezyonlara yönelik tıbbi işlemler sırasında mağdur üzerindeki saç, kumaş lifi, kan pıhtısı, semen, tükürük ve diğer vücut sıvıları gibi vücut salgılarının korunması çok önemlidir.
Cinsel saldırı vakalarında sağlık çalışanları, öykü alma ve fizik muayene aşamalarına başlamadan önce kendilerini tanıtmalı, mağdurun sosyokültürel geçmişini dikkate alacak şekilde izlenecek süreçleri anlatmalı, bilgilendirmeli ve rızasını almalıdır.
Değerlendirmenin adımları ve bunların arkasındaki nedenler bilgilendirilmiş onam aşamasında tam olarak açıklanmalı ve mağdurun söylenenleri anladığı teyit edilmelidir.
Genital muayene, fotoğraflama, görüntüleme cihazlarıyla görüntüleme, numune alma ve muayene dahil olmak üzere tüm aşamalar yazılı bilgilendirilmiş onam kapsamında olmalıdır.
Cinsel saldırı vakalarında öykü almaya öncelikle tıbbi öykü alarak başlanmalı ve daha sonra cinsel saldırının adli tıbbi detaylarına odaklanılmalıdır. Tıbbi öyküde yaş, cinsiyet, boy, kilo, özgeçmiş, aile öyküsü, geçirilmiş veya geçirilmekte olan hastalıklar, kaza ve ameliyatlar, kullanılan ilaçlar, alkol, sigara ve uyuşturucu alışkanlıkları, jinekolojik ve obstetrik öykü, adet döngüsü, son adet tarihi ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar hakkında bilgi alınmalıdır.
Bir cinsel saldırı vakasında aşağıdaki ayrıntılar toplanmalıdır:
- Olayın ne zaman, ne zaman ve nasıl meydana geldiği
- Güç veya silah kullanımı,
- Mağdura karşı yapılan engellemeler veya tehditler gibi saldırı koşulları,
- Penis, parmak veya nesne ile vajinal, anal veya oral penetrasyon olup olmadığı
- Genital olmayan ilişki, elle boğma, ısırma, emme veya yalama olup olmadığı.
- Boşalmanın gerçekleşip gerçekleşmediği ve gerçekleştiyse vücuda, giysilere veya diğer bölgelere bulaşıp bulaşmadığı,
- Prezervatif kullanılıp kullanılmadığı, kullanıldıysa saldırganın prezervatife ne yaptığı,
- Tükürük veya kayganlaştırıcı jel kullanılıp kullanılmadığı,
- Saldırıdan önce veya sonra yakın zamanda cinsel ilişki (sperm analizi, DNA analizi ve mikrotravmalar açısından ayırıcı tanıda kullanılmak üzere),
- Saldırıdan sonra dışkılama, vajinal lavaj, diş fırçalama, tampon veya ped kullanımı veya duş alma
- Mağdurun veya saldırganın saldırı sırasında alkol veya uyuşturucu etkisi altında olup olmadığı,
- Saldırı sırasında bulunan giysi ve iç çamaşırlarına ne yapıldığı
- Olay gerçekleştiğinde mağdurun bilincinin kapalı olup olmadığı veya hafıza kaybı yaşayıp yaşamadığı
- Özellikle mağdurun ağzı, göğsü, vajinası ve rektumuna odaklanan travma bölgeleri
- Saldırganın ya da kurbanın herhangi bir kanaması olup olmadığı,
- Saldırganların sayısı, fiziksel özellikleri, yaşları ve saldırıya dahil olma düzeyleri
Cinsel saldırı muayenesi yapmak için aşağıdaki temel araç ve gereçler kullanılmalıdır; ışık kaynağı, kamera, tek kullanımlık eldiven, spekulum, Forenscope – SAFE Multispektral Görüntüleme cihazı, lidokain jel, kayganlaştırıcı tıbbi jel veya vazelin, toluidin mavisi, steril swaplar, taraklar, tırnak makası, enjektörler, iğneler, EDTA tüpü, biyokimya tüpü, distilat ve su sızdırmaz mikroskop, küçük distilat florür ve mikroskop, sodyum florür mumlu mikroskop, ispirto ocağı, kağıt zarflar, kağıt delil torbaları ve etiketler.
Cinsel saldırı muayenesinde kullanılan ve bir ışık kaynağı ile standart bir kameraya dayanan eski yöntemlerin yerini, daha gelişmiş multispektral fotoğrafçılık, multispektral video görüntüleme özelliği, geniş aralıklı ışık dalga boyları ve filtreleme ile görüntüleme sağlayan Forenscope – SAFE Multispektral Görüntüleme cihazı almıştır.
Fiziki muayenenin birincil amacı yaralanmaları ve diğer potansiyel tıbbi sorunları tespit etmek, kaydetmek, belgelemek, tedavi etmek ve rehabilite etmektir. Dış muayenenin ano-genital muayeneden önce yapılması tavsiye edilir. Dış muayene sırasında kafa derisi, yüz, kulaklar, tırnaklar, parmaklar, eller, kollar, aksiller bölge, boyun, omuzlar, göğüsler, karın ve özellikle uyluk, kalça ve bacakların iç yüzeyleri hassasiyet, şişlik, bağ izleri, parmak izleri, ısırık izleri, sıyrık, ekimoz, laserasyon ve insizyon gibi tüm travmatik lezyonlar açısından incelenmelidir. Tespit edilen lezyonları kaydetmek için vücut diyagramları kullanılmalı ve her lezyon ölçekler ve renk skalaları kullanılarak fotoğraflanmalıdır. Ağız boşluğu, ekimoz, sert veya yumuşak damakta peteşiyal kanama ve/veya frenulum yırtığı gibi zorla oral penetrasyon belirtileri açısından rutin olarak incelenmelidir.
